سرمازدگی درختان

 

ایران به دلیل دارا بودن شرایط آب و هوایی متنوع قابلـیت تولیدات کشاورزی به ویژه باغـی در اکثر فصل ها و در استان های مختلـف از کشور را دارد. متاسفـانه طبق گزارش سازمان جهانی فائو هر ساله ۱۵ درصد محصولات کشاورزی به دلیل خـسارت ایجاد شده بر اثر سرمازدگی و یخبنـدان از بین می روند. این میزان خسارت در درختان حـساس مانند بادام و زرد آلو حتی می تواند به ۴۰ درصـد هم برسد. بنابراین آشنایی با سـرمازدگی و روش های مقابله با سرمازدگی درختان دارای اهمیت زیادی است.

 

سرمازدگی چیست؟

 

سرمازدگی در شرایطی اتفـاق می افتد که دمای منطقه به زیر صـفر درجه سانتی گراد می رسد و این سبب آسـیب دیدن قسمتی از بافت یا انـدام گیاه می شود که به اصطلاح گفته می شود گیاه بر اثر سـرما آسیب دیده و دچار خسارت شـده است.

 

تفاوت سرمازدگی و یخ زدگی

 

در بسیاری از مواقع سرمازدگـی و یخ زدگی به جای همدیگر به کار می رود در حـالی که دو کلمه جدا از هم هستند. در سـرمازدگی آب بین سـلول ها یخ نمی زند و هسته های یخی به شکل کریستال در بین سلول ها تشکیل نمـی شود. اما در یخ زدگی آب بین سلول ها در گیاهـان یخ می زند و کریستال های یخی مانندی تشـکیل می شوند. یخ زدگی این سبب ترکیدن سلول ها و از بین رفتن دیواره سلـول ها می شود. معمولا خسارت یخ زدگی چند برابر از خـسارت سرمازدگی درختان بیشتر می باشد.

متأسفانه برای ارزیابی خسارت سرما و تنش های دمایی بعضی از کارشناسان ومسولان صندوق بیمـه اول دنبال آمار هـواشناسی می روند. اگر دما منفی شده و زیر نقطه انجماد برسد خسارت سرما را قبول می کنند. در صورتی که تنش های دمایی اسفند و فـروردین ماه بین ۱ و ۷ درجه سانتی گراد هر سـاله خسارت زیادی به باغداران می زند. یخ زدگی که اشتباه به آن سرمازدگی می گویند، به پدیده یخ زدن شیره سلولی گیاه در دما های زیرصـفر و منفی گفته می شود. دیواره سلولی گیاهی بر خلاف جانوری غیرقابل ارتجاع هست.

 

سرما زدگی – یخ زدگی – نقش پتاسیم و سایر کود ها در باغات پسته و دیگر درختان:

 

پتاسیم مقاومت درختان پسته و هرگیاهی را نسبت به یخ زدگی افزایش میدهـد. یخ زدن پدیده ای است که با افـزایش حجم محلول موجب ترکیدن و انهدام سلول گیاه و خشک شدن اندام گیاهی می شود. هر چقدر غلظت شیره سلولهای گیاه بیشتر باشد نقطه انجماد پایین تر می افتد. پتاسیـم تنها عنصری است که با محلول پاشی و دادن خاکی(معمولا بصورت سولفات پتاسیم) آن می توانیم غلظت شیره سلولی را افزایش بدهیم. پتاسیم مـقاومت درخت را نسبت به یـخ زدگی افزایش می دهد نه نسبت به سرمازدگی. برای بالا بردن مقاومت درخت به سرمازدگی باید ذخیره کلسیمی گیاه را بالا ببریم. دقت شود سرمازدگـی و یخ زدگی دو عنوان کاملا مجزا هستند.

سرمازدگی مربوط به خسارات ناشی از دماهای بالای صفر بوده، ولی یخ زدگـی در دماهای زیر صفر درجه اتفاق می افتد. آنزیم ها پس از جذب کلسیم تبدیل به اسیدآمینه مفید آرژنین می شوند. اسید آمینه تاثیر زیادی در جلو گیری از سرما زدگی و تنش های سـرمایی نیز دارد، که مـیتوان آن را بطور خالص یا مخلوط با سایر کود های تقویتی بصورت محلول پاشی و مصرف خاکی برای جلو گیری از سرما زدگی مورد استفاده قرار داد.

خسارت ناشی از سرمازدگی frosting به صورت تدریجی و کم کم ظهور می کند. گل ها باز شده و کـم کم سیاه شده و ریزش می کنند. ریزش برگ هم در تیر ماه میتواند ناشی از تنش دمایی اول فصل باشد. یخ زدگی اثر آنی داشته و حداکثر یک الی دو روز بعد قابل مشـاهده است. در مـورد یخ زدگی که غلظت شیره گیاهی مهم است دادن پتاسیم بسیار اثرگذار است.

 

سرمازدگی درختان
سرمازدگی درختان

 

انواع سرمازدگی درختان بر اساس زمان وقوع آن

 

براساس زمان ورود سرما به باغ یا منطقه سرما به سرمای زودرس پاییزه، سرمای زمـستانه، سرمای دیررس بهاره تقسیم بندی می شود. معمولا خسارت سرماهایی که در پاییز یا زمستان رخ می دهند کمتر است. در این شرایط بیشتر گیاهان به دوره خواب رفته اند ولـی در سرماهای دیررس بهـاره و یا زودرس پاییزه که گیاهان هنوز به دوره خواب نرفته اند یا دوره خواب را تمام و بیدار شده اند خسارت وارده بیشتر است به خاطر همین مقابله با سرمای بهاره از اهمیت بیشتری برخـوردار است.

 

انواع سرما در سرمازدگی درختان

 

در برخی از مطالعات سرما براساس نحوه به وجود آمدن آن و چگونگی ورود به منطقه به ۴ گروه تقسیم بندی می شـود:

 

سرمازدگی انتقالی

 

در سرمای انتقالی در واقع سرما از یک منطقه در حال گذر است و وارد منطقه دیگری شده که باعث کاهش ناگهانـی دما و رسیدن دما به زیر صفر درجه می شود. اغلب این نوع سرمای ورودی با بارش همراه است. این نوع سرما در بیشتر موارد در دوره خواب زمستانی درختان پیش می آید که درختـان سردسیری مثل سیب، گلابی مقاوم تر هستند. به ندرت در فصل بهار یا اوایل فصل پاییز این سرما پیش مـی آید تا خسارت سنگـین به باغدار بزند. سرمای انتـقالی با باد شدید و خشـک بودن هوا همراه است.

 

سرمازدگی تشعشعی

 

سرمای تشعشعی از محل یا منطقـه قبلی وارد منطقه جدید نمی شود بلکه در هـمان منطقه به وجود می آید. این نوع سـرما برخلاف سرمای انتقالی بدون باد و هوای خشک است. اگر این نوع سرما در اواخر زمستان یا ابتدای بهار پدید آید می تواند سبب خـسارت شود. در این نوع سـرمازدگی چون با زمان تـورم جوانه های درختان همراه است خسارت سنگین خواهد بود.

 

سرمازدگی مختلط

 

همانطور که از نام آن پیدا است سرمازدگی مختلط حاصل ترکیب سرمای انتـقالی و تشعشی است. ابتدا سـرمای تشعشی رخ می دهـد و به دنبال آن سرمای انتقالی بروز می کند. این نوع سرما ممکن است چند روز متوالی ادامه داشته باشد.

 

سرمازدگی تبخیری

 

این نوع سرمای تبخیری در صورتی رخ می دهد که ابتدا بارانـی سرد بر روی زمین و اندام های هـوایی درختان مرطوب کند. سپس به دنبـال آن باد خشک بوزد و به دلیل کمبود گرما برای تبخیر رطوبت روی زمین و اندام ها بلافاصله یخبندان ایجاد مـی شود که این نوع سرما خسارت سنگینی دارد.

 

انواع سرمازدگی درختان براساس شدت و مدت زمان دوام آن

 

تقسیم بندی دیگر انواع سرما براساس مدت زمانی که در منـطقه که می تواند دوام بیاورد و میزان خسـارت به گیاهان را تعیین کند تقسیم بنـدی می شود. تقسیم بندی دیگر براساس شدت آن است که معمولا شدت آن را میزان دمای سرما تعیین می کند.

 

یخبندان ملایم

 

مدت زمان دوام آن در منطقه کمتر و در این مـدت دمای هوای منطـقه بین صفر و ۱/۵- درجه سانتی گـراد است.

 

یخبندان متوسط

 

مدت زمان دوام آن در منطقه بیشتر از یخبنـدان ملایم و در این مـدت دمای هوای منـطقه بین ۱/۵- و ۳- درجه سانتی گراد است.

 

یخبندان شدید

 

مدت زمان دوام آن در منطقه باز هر دو نوع یخـبندان بیشتر و در این مـدت دمای هوای منـطقه کمتر از ۳- درجه سانتی گراد است.

 

دیگر مطالب وبسایت

 

 

محصولات فروشگاه نهال سیروس

 

 

فروشگاه نهال سیرویس مجموعه ای متشکل از کارشناسان مجرب در حوزه های تخصصی نهال و گیاه و خدمات، همواره در تلاش است. تا خدمات با کیفیتی به شما ارائه دهد.

برای سفارش نهال و گیاه با شماره های ۰۹۱۲۲۱۲۷۶۹۸ ، ۰۲۱۷۶۳۰۸۱۰۲ تماس بگیرید.

موفق باشید.